Ένας από τους ενδοιασμούς που μπορεί να έχει κάποιος ασθενής στο να ακολουθήσει μια ομοιοπαθητική θεραπεία είναι η απαγόρευση της κατανάλωσης καφέ και καφεινούχων αναψυκτικών. Από την άλλη μεριά, ακόμη και ανάμεσα στους θεραπευτές υπάρχει σύγχυση. Μερικοί ισχυρίζονται πως ο καφές Αντιδοτεί τα ομοιοπαθητικά φάρμακα ενώ άλλοι επιτρέπουν την κατανάλωση ελληνικού καφέ ή ντεκαφεινέ. Τι ισχύει τελικά; Ισχύουν δύο μέτρα και δύο σταθμά; Ο ασθενής πάντα αγαπά τον γιατρό που του επιβάλλει λιγότερους περιορισμούς, ωστόσο ποια είναι η σωστή προσέγγιση;

Οι υπέρμαχοι της εναλλακτικής ιατρικής γνωρίζουν, ότι οι θεραπείες που λαμβάνει ο ασθενής, είναι εν πολλοίς ιδιοσυγκρασιακές, δηλαδή με λίγα λόγια «θεραπεύουν» την ιδιοσυγκρασία που δημιουργεί πρόβλημα στον ασθενή.

Σε αυτό το θεραπευτικό πλάνο, σημαντικό ρόλο παίζει η λειτουργία του νευρικού συστήματος, που όπως γνωρίζουμε η καφεΐνη ως ουσία επιδρά.

Το νευρικό σύστημα διακρίνεται στο αυτόνομο και το κεντρικό. Το αυτόνομο ελέγχει τις ακούσιες λειτουργίες όπως πχ λειτουργία οργάνων ενώ το κεντρικό παίζει καθοριστικό ρόλο στις συνειδητές λειτουργίες όπως πχ στη σκέψη.

Το αυτόνομο νευρικό σύστημα διακρίνεται στο συμπαθητικό σύστημα που λειτουργεί ως μαστίγιο με αύξηση της πίεσης του αίματος, επιτάχυνση του καρδιακού και του αναπνευστικού ρυθμού, διαστολή των κορών, ανύψωση των τριχών και αυξημένη εφίδρωση και στο παρασυμπαθητικό που λειτουργεί ως χαλινάρι με μείωση επί παραδείγματι του καρδιακού και αναπνευστικού ρυθμού. Σε μερικά όργανα είναι πολύ εμφανής ο ανταγωνισμός των δύο συστημάτων (καρδιά, πνεύμονες). Άλλα όργανα ρυθμίζονται με την αύξηση ή την ελάττωση ενός μόνο από τα δύο συστήματα. Έτσι τα επινεφρίδια και η μήτρα έχουν συμπαθητική μόνο νεύρωση ενώ η λειτουργία της ουροδόχου κύστης βρίσκεται υπό τον παρασυμπαθητικό έλεγχο.

Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα προετοιμάζει τον οργανισμό για να αντιμετωπίσει καταστάσεις stress και έντασης. Σε αυτές τις καταστάσεις ο οργανισμός χρειάζεται να είναι σε εγρήγορση και να έχει όλες τις εφεδρείες έτοιμες για να τις χρησιμοποιήσει αν τις χρειαστεί. Το παρασυμπαθητικό σύστημα εξυπηρετεί το μεταβολισμό του σώματος, και ιδιαίτερο τον αναβολισμό, δηλαδή την αναδημιουργία και την ανασυγκρότηση των εφεδρειών του. Έτσι μετά από μία κοπιαστική εργασία όπου ο οργανισμός χρειαζόταν να είναι σε εγρήγορση, έρχεται η περίοδος της ανάπαυλας προκειμένου να ετοιμαστεί ο οργανισμός για την επόμενη περίοδο εγρήγορσης. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ συμπαθητικοτονικής και παρασυμπαθητικοτονικής φάσης. Όσο μεγαλύτερη είναι η ένταση και ο χρόνος που υφίσταται η συμπαθητικοτονική διέγερση τόσο μεγαλύτερη θα πρέπει να είναι η ένταση και ο χρόνος που θα πρέπει να διαρκέσει η παρασυμπαθητικοτονία.

Κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου υπάρχει συνεχής εναλλαγή μεταξύ των φάσεων αυτών. Συγκεκριμένα, κατά τις πρωινές ώρες αρχίζει να αυξάνεται ο τόνος του συμπαθητικού για να φθάσει σε μια ψηλότερη τιμή κατά το μέσο της ημέρας. Το παρασυμπαθητικό αρχίζει να αυξάνεται κατά τις απογευματινές ώρες και φθάνει στην μέγιστη τιμή κατά τις βραδινές ώρες. Η διακύμανση της εναλλαγής αυτής είναι απόλυτα κατανοητή, δεδομένου ότι την μέρα που χρειάζεται να δουλέψουμε χρειαζόμαστε αυξημένο τόνο συμπαθητικού, τη νύχτα που ξεκουραζόμαστε και αναπληρώνουμε τις εφεδρείες μας χρειαζόμαστε αυξημένο τόνο παρασυμπαθητικού.

Ένας άνθρωπος που υπό ιδανικές συνθήκες, θεωρείται ότι βρίσκεται σε απόλυτη ισορροπία ψυχικής και σωματικής υγείας παρουσιάζει μια ρυθμική εναλλαγή συμπαθητικοτονίας και παρασυμπαθητικοτονίας. Συνεπώς είναι απόλυτα αποδοτικός κατά τη διάρκεια της μέρας σε όλες τις απαιτήσεις. Κατά τη διάρκεια της παρασυμπαθητικοτονίας μπορεί ο οργανισμός του και αφομοιώνει πλήρως τις τροφές. Έτσι δεν δημιουργούνται ελλείψεις σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

Τι ρόλο όμως διαδραματίζει ο καφές στη καθημερινότητα μας; Όταν πίνουμε καφέ προκαλούμε στον οργανισμό μια συμπαθητικοτονική διέγερση. Σε πρώτη φάση αυτό μας δίνει μια περισσότερη ενέργεια. Αλλά η φάση αυτή ακολουθείται από μια φάση νωθρότητας και υπνηλίας. Στην προσπάθεια μας να ξανανιώσουμε πιο τονωμένοι θα χρειαστεί να ξαναπιούμε καφέ. Έτσι δημιουργείται ένας αποσυντονισμός στον οργανισμό σχετικά με την ομαλή εναλλαγή συμπαθητικού-παρασυμπαθητικού. Η χρόνια χρήση καφέ λοιπόν προκαλεί μια συμπαθητικοτονική επικράτηση και ως εκ τούτου μια υπολειτουργία της δράσης του παρασυμπαθητικού, δηλαδή μια αδυναμία αναπλήρωσης στην των εφεδρειών. Προοδευτικά βλέπουμε ότι εξαρτώνται πολλοί άνθρωποι από τη κατανάλωση καφέ, ιδιαίτερα το πρωί, το οποίο σύμπτωμα δεν αποτελεί παρά μια παρενέργεια της συχνής κατανάλωσης.

Πώς όμως επηρεάζεται η δραστικότητα του ομοιοπαθητικού φαρμάκου, από την φαινομενικά αυτή αθώα συνήθεια;

Η πεμπτουσία της ομοιοπαθητικής λέει ότι το ομοιοπαθητικό φάρμακο επαναφέρει την ισορροπία στον οργανισμό και δεν εξαλείφει απλά τα συμπτώματα. Η ισορροπία αυτή έχει σχέση και με την ομαλή λειτουργία συμπαθητικού-παρασυμπαθητικού. Συνεπώς για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της ισορροπίας αυτής χρειάζεται και το άτομο να ζει με τέτοιες συνθήκες που να βοηθούν διαφορετικά εμποδίζει τη διατήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος που οφείλεται στο ομοιοπαθητικό φάρμακο. Είναι ευνόητο λοιπόν, ότι η χρήση καφέ που συνεχώς δημιουργεί ανισορροπία συμπαθητικού-παρασυμπαθητικού εμποδίζει τη θεραπευτική δράση της ομοιοπαθητικής.

Η συστηματική χρήση της καφεΐνης αποσυντονίζει τον οργανισμό και μάλιστα η πρωινή χρήση είναι λιγότερο επιβλαβής από τη βραδινή γιατί το πρωί ο οργανισμός βρίσκεται σε συμπαθητικοτονία. Αυτά όμως δεν αφορούν μόνο την ομοιοπαθητική αλλά και κάθε άλλο θεραπευτικό σύστημα. Έτσι θεωρούμε ότι αποτυγχάνουν οι γιατροί, οι διαιτολόγοι, οι ομοιοπαθητικοί κ.α και οι προσεγγίσεις τους. Η πράξη δείχνει, ότι οι ασθενείς που σταματάνε τον καφέ έχουν καλύτερα αποτελέσματα. Τα σκευάσματα καφέ με ελαττωμένη καφεΐνη φαίνεται ότι μπορεί να καταναλώνονται έως ένα βαθμό χωρίς να διαταράσσουν την ισορροπία συμπαθητικού- παρασυμπαθητικού.

Τέλος, θα ήταν άξια επισήμανσης μία θεμελιώδης αλήθεια που αφορά τη διατροφή.

Κάθε καρπός εμφανίζεται στον τόπο που πρέπει και στην εποχή που πρέπει για να καταναλωθεί και έτσι είναι εξαιρετικά χρήσιμος για τους γηγενείς. Ο καφές φυτρώνει σε χώρες με πολύ ζεστό κλίμα το οποίο προκαλεί χαλάρωση στο νευρικό σύστημα των ανθρώπων που ζουν σε αυτές. Η χρήση του καφέ είναι χρήσιμη σε αυτούς τους κατοίκους για να μπορούν να αντέξουν το πολύ ζεστό κλίμα. Στην Ελλάδα οι κλιματικές συνθήκες δεν ευνοούν την καλλιέργεια καφέ, και αυτό έχει κάποια σημασία. Αντιθέτως, ευνοείται η ανάπτυξη των βοτάνων, και τα γευστικά τους ροφήματα είναι σίγουρο ότι μπορείτε να τα απολαμβάνετε χωρίς να βλάπτετε την υγεία σας.

Δρ. Γεωργία Κατσογριδάκη
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος